درمان بی اختیاری ادرار در زنان زیر نظر متخصص زنان در تهران

بی اختیاری ادراری در زنان یکی از مشکلات شایع و آزار دهنده ای است که تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد دارد. این عارضه که به صورت ناتوانی در کنترل ادرار بروز می کند می تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند زایمان های مکرر، یائسگی، اضافه وزن و برخی بیماری های زمینه ای باشد.

درمان بی اختیاری ادراری در زنان شامل روش های مختلفی است که بسته به شدت و نوع بی اختیاری متفاوت است. از جمله این روش ها می توان به تمرینات تقویت عضلات کف لگن، تغییرات سبک زندگی، دارو درمانی و در موارد شدیدتر جراحی اشاره کرد.

هدف از درمان بی اختیاری ادراری در زنان بهبود کنترل مثانه و کاهش یا از بین بردن علائم بی اختیاری است که می تواند منجر به افزایش اعتماد به نفس و بهبود کیفیت زندگی فرد شود. انتخاب روش مناسب برای درمان بی اختیاری ادراری در زنان نیازمند ارزیابی دقیق و مشاوره با متخصصین مربوطه است تا بهترین نتیجه ممکن حاصل شود. برای درمان آن به بهترین دکتر فوق تخصص زنان و زایمان و نازایی در تهرانمراجعه کرد.

انواع بی اختیاری ادراری در زنان

بی اختیاری ادراری در زنان یکی از مشکلات شایع دستگاه ادراری است که می تواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد. این مشکل به صورت ناتوانی در کنترل ادرار بروز می کند و انواع مختلفی دارد که هر کدام از نظر علائم، علل ایجاد و روش های درمانی متفاوت هستند. شناخت انواع آن می تواند به تشخیص دقیق تر و انتخاب روش درمانی مناسب کمک کند. در ادامه به معرفی و بررسی انواع بی اختیاری ادراری در زنان می پردازیم.

بی اختیاری اداری استرسی

این نوع از بی اختیاری ادراری زمانی رخ می دهد که فشار داخل شکم افزایش یابد مانند زمانی که فرد می خندد، سرفه می کند، عطسه می کند یا اجسام سنگین را بلند می کند. در این حالت عضلات کف لگن و عضلات اسفنکتر ادراری قادر به تحمل این فشار اضافی نیستند و باعث نشت ادرار می شوند.

این نوع بی اختیاری به خصوص در زنانی که زایمان های طبیعی متعددی داشته اند شایع تر است. زیرا زایمان می تواند به عضلات کف لگن آسیب برساند. درمان بی اختیاری استرسی شامل تمرینات تقویت عضلات کف لگن، استفاده از دستگاه های حمایت کننده مانند پساری و در موارد شدیدتر جراحی برای تقویت ساختارهای نگهدارنده مثانه و مجرای ادراری است.

بی اختیاری اداری اضطراری

این نوع از بی اختیاری ادراری زمانی رخ می دهد که فرد به طور ناگهانی و غیر قابل کنترل احساس نیاز شدید به ادرار کردن پیدا می کند و قبل از رسیدن به سرویس بهداشتی دچار نشت ادرار می شود.

این حالت معمولاً ناشی از انقباضات غیر طبیعی و ناگهانی عضلات مثانه است که به اصطلاح «مثانه بیش فعال» نامیده می شود. علل بی اختیاری اضطراری می تواند شامل تحریکات عصبی، عفونت های ادراری یا بیماری هایی مانند دیابت باشد. درمان بی اختیاری اضطراری ممکن است شامل تغییرات رفتاری مانند محدود کردن مصرف مایعات، مصرف داروهایی برای آرام کردن عضلات مثانه و در برخی موارد استفاده از تحریکات عصبی یا تزریق بوتاکس به مثانه باشد.

بی اختیاری اداری مختلط

همان طور که از نام آن پیداست، بی اختیاری مختلط ترکیبی از بی اختیاری استرسی و اضطراری است. این نوع بی اختیاری زمانی رخ می دهد که فرد هم در هنگام افزایش فشار داخل شکم و هم در مواقعی که به طور ناگهانی نیاز به ادرار پیدا می کند دچار نشت ادرار می شود.

تشخیص و درمان بی اختیاری مختلط معمولاً چالش برانگیزتر از انواع دیگر است زیرا نیاز به ترکیبی از روش های درمانی دارد. برای درمان بی اختیاری مختلط ممکن است ترکیبی از تمرینات کف لگن، تغییرات رفتاری، دارو درمانی و در برخی موارد مداخلات جراحی لازم باشد. انتخاب روش های درمانی باید به گونه ای باشد که هر دو نوع بی اختیاری را هدف قرار دهد و به بهبود کلی وضعیت بیمار کمک کند.

بی اختیاری اداری عملکردی

بی اختیاری عملکردی زمانی رخ می دهد که فرد به دلیل مشکلات جسمی یا ذهنی قادر به رسیدن به موقع به سرویس بهداشتی نباشد. این نوع بی اختیاری بیشتر در زنان مسن و یا افرادی که دچار مشکلات حرکتی، آرتروز شدید یا بیماری های روانی مانند آلزایمر هستند مشاهده می شود.

در این حالت مثانه و دستگاه ادراری ممکن است به طور طبیعی کار کنند اما فرد به دلیل محدودیت های جسمی یا ذهنی قادر به استفاده از توالت نیست. درمان بی اختیاری عملکردی معمولاً شامل کمک های عملی مانند استفاده از سرویس های بهداشتی قابل حمل، تغییرات در محیط خانه و در برخی موارد استفاده از دستگاه های کمکی یا پرستار می شود تا فرد بتواند به موقع به سرویس بهداشتی دسترسی پیدا کند.

بی اختیاری ناشی از سرریز

این نوع بی اختیاری ادراری زمانی رخ می دهد که مثانه بیش از حد پر می شود و به دلیل ناتوانی در تخلیه کامل ادرار به طور غیر قابل کنترل نشت می کند. این وضعیت ممکن است به دلیل انسداد مجرای ادراری، ضعف عضلات مثانه یا آسیب های عصبی که توانایی مثانه برای تخلیه را کاهش می دهد ایجاد شود.

بی اختیاری ناشی از سرریز بیشتر در زنان مسنی که مشکلات پزشکی دیگری دارند شایع است. درمان این نوع بی اختیاری ممکن است شامل استفاده از سوند های ادراری، دارو هایی برای تقویت انقباضات مثانه یا در برخی موارد جراحی برای رفع انسداد یا مشکلات ساختاری باشد.

دلیل بی اختیاری ادرار در زنان

بی اختیاری ادرار در زنان یک مشکل شایع و تأثیرگذار است که به دلایل متعددی می تواند بروز کند. این مشکل به صورت ناتوانی در کنترل دفع ادرار بروز می کند و می تواند از عوامل جسمی، هورمونی، عصبی و رفتاری ناشی شود.

شناخت دقیق دلایل بی اختیاری ادرار در زنان به تشخیص بهتر و انتخاب مؤثرترین روش های درمانی کمک می کند. در ادامه به بررسی جامع دلایل مختلف بی اختیاری ادرار در زنان می پردازیم.

ضعف عضلات کف لگن

یکی از اصلی ترین دلایل بی اختیاری ادرار در زنان ضعف عضلات کف لگن است. عضلات کف لگن نقش حیاتی در حمایت از مثانه و مجرای ادراری دارند و زمانی که این عضلات ضعیف می شوند توانایی آن ها در کنترل جریان ادرار کاهش می یابد.

عوامل مختلفی می توانند به ضعف عضلات کف لگن منجر شوند از جمله زایمان های طبیعی مکرر به خصوص اگر نوزاد بزرگ باشد یا زایمان با کمک ابزار هایی مانند فورسپس انجام شده باشد.

بارداری خود به تنهایی می تواند فشار زیادی بر عضلات کف لگن وارد کند. به ویژه در مراحل پایانی بارداری که وزن جنین افزایش می یابد. همچنین یائسگی و کاهش سطح استروژن در بدن نیز می تواند به ضعف عضلات کف لگن و در نتیجه بی اختیاری ادرار منجر شود. افزایش سن به طور کلی با کاهش قدرت و انعطاف پذیری عضلات همراه است و این تغییرات ممکن است باعث کاهش حمایت از مثانه و افزایش احتمال بی اختیاری ادرار شود.

تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی به ویژه در دوره های خاصی از زندگی زنان مانند بارداری و یائسگی می تواند به بی اختیاری ادرار منجر شود. در دوران بارداری تغییرات هورمونی می توانند منجر به شل شدن عضلات و بافت های حمایت کننده مثانه شوند.

همچنین افزایش سطح هورمون پروژسترون می تواند تأثیراتی بر عضلات مثانه و مجرای ادراری داشته باشد که به افزایش احتمال نشت ادرار منجر می شود. پس از یائسگی کاهش سطح استروژن می تواند به نازک شدن و ضعیف شدن دیواره های مجرای ادراری و بافت های اطراف آن منجر شود که این امر می تواند کنترل ادرار را دشوارتر کند.

علاوه بر این تغییرات هورمونی می توانند بر روی عملکرد عصبی مثانه و حس طبیعی ادرار نیز تأثیر بگذارند که در نتیجه ممکن است فرد دچار بی اختیاری اضطراری یا مختلط شود.

عوامل عصبی و بیماری های عصبی

سیستم عصبی نقش کلیدی در کنترل مثانه و فرآیند دفع ادرار دارد. هرگونه اختلال در سیستم عصبی می تواند منجر به بی اختیاری ادرار شود. برخی از بیماری های عصبی مانند سکته مغزی، ام اس (مولتیپل اسکلروزیس)، پارکینسون و آسیب های نخاعی می توانند به مشکلاتی در ارسال یا دریافت سیگنال های عصبی که مسئول کنترل مثانه هستند منجر شوند.

این اختلالات می توانند باعث شوند که مثانه به درستی منقبض یا شل نشود که نتیجه آن ممکن است بی اختیاری ادرار باشد. علاوه بر این اختلالات روانی مانند اضطراب و افسردگی نیز می توانند بر عملکرد مثانه تأثیر بگذارند. زیرا استرس و تنش می توانند فعالیت غیر عادی مثانه را تحریک کنند و منجر به بی اختیاری ادراری اضطراری یا استرسی شوند.

عفونت ها و التهاب های دستگاه ادراری

عفونت های دستگاه ادراری به ویژه عفونت مثانه (سیستیت) می توانند به بی اختیاری ادرار منجر شوند. التهاب و تحریک ناشی از عفونت باعث می شود که مثانه به طور غیرعادی منقبض شود و حس ناگهانی و شدید ادرار را ایجاد کند.

در این حالت فرد ممکن است قبل از رسیدن به سرویس بهداشتی نتواند ادرار خود را کنترل کند. عفونت های ادراری می توانند به طور موقت باعث بی اختیاری ادراری شوند اما اگر به درستی درمان نشوند یا مکرراً رخ دهند می توانند به مشکلات مزمن در کنترل ادرار منجر شوند.

عوامل رفتاری و سبک زندگی

عوامل رفتاری و سبک زندگی نیز می توانند به بی اختیاری ادرار در زنان منجر شوند. مصرف زیاد مایعات، به خصوص نوشیدنی های کافئین دار یا الکلی می تواند باعث افزایش تولید ادرار و فشار بر مثانه شود که این امر احتمال نشت ادرار را افزایش می دهد.

همچنین سیگار کشیدن می تواند به سرفه های مزمن منجر شود که این امر فشار داخل شکمی را افزایش داده و خطر بی اختیاری استرسی را افزایش می دهد. اضافه وزن یا چاقی نیز از دیگر عوامل مؤثر بر بی اختیاری ادرار است.

زیرا وزن اضافی می تواند فشار بیشتری بر عضلات کف لگن و مثانه وارد کند. و توانایی کنترل ادرار را کاهش دهد. همچنین برخی از عادات ناسالم مانند عدم تمرینات منظم کف لگن یا به تعویق انداختن مکرر دفع ادرار می توانند به مرور زمان به بی اختیاری ادرار منجر شوند.

عوامل آناتومیکی و ساختاری

برخی از زنان به دلیل مشکلات آناتومیکی یا ساختاری دستگاه ادراری دچار بی اختیاری ادرار می شوند. این مشکلات ممکن است شامل افتادگی مثانه (سیستوسل)، افتادگی رحم (پرولاپس) یا مشکلات مربوط به اسفنکتر ادراری باشند.

افتادگی مثانه زمانی رخ می دهد که مثانه از موقعیت طبیعی خود پایین تر آمده و به دیواره واژن فشار وارد می کند. که این امر می تواند باعث نشت ادرار شود. این شرایط معمولاً پس از زایمان های متعدد، جراحی های لگنی، یا در دوران یائسگی به دلیل کاهش سطح استروژن و ضعف بافت های نگهدارنده رخ می دهد. در برخی موارد مشکلات مادر زادی نیز می توانند باعث ناتوانی در کنترل ادرار شوند مانند نقص در دیواره های مثانه یا مجرای ادراری که نیاز به مداخلات جراحی برای اصلاح دارند.

عوامل دارویی

مصرف برخی داروها نیز می تواند به بی اختیاری ادرار منجر شود. داروهای مدر (دیورتیک ها) که برای کنترل فشار خون یا درمان احتباس مایعات استفاده می شوند.

باعث افزایش تولید ادرار و افزایش دفعات نیاز به دفع آن می شوند که ممکن است منجر به بی اختیاری ادرار به ویژه در افراد مسن یا کسانی که مشکلات حرکتی دارند شود.

همچنین داروهای آرام بخش، ضد افسردگی ها و برخی دارو های ضد فشار خون می توانند باعث شل شدن عضلات مثانه یا کاهش هوشیاری فرد نسبت به نیاز به دفع ادرار شوند که این امر خطر نشت ادرار را افزایش می دهد.

جراحی های قبلی و آسیب های لگنی

جراحی های لگنی یا شکمی به ویژه جراحی هایی که بر روی دستگاه ادراری یا تناسلی انجام می شوند می توانند به بی اختیاری ادرار منجر شوند. این جراحی ها ممکن است به اعصاب، عضلات یا بافت های حمایت کننده مثانه آسیب برسانند که نتیجه آن کاهش کنترل بر دفع ادرار است.

به عنوان مثال، جراحی هایی مانند هیسترکتومی (برداشتن رحم) یا ترمیم افتادگی مثانه می توانند باعث تغییر در ساختارهای لگنی شوند و بی اختیاری ادرار را تشدید کنند. همچنین آسیب های ناشی از تصادف ها یا سقوط های شدید که به ناحیه لگن وارد می شود ممکن است باعث آسیب به اعصاب و عضلات مسئول کنترل مثانه شود و منجر به بی اختیاری ادرار گردد.

چرا بی اختیاری ادراری در زنان شایع تر است؟

بی اختیاری ادرار در زنان شایع تر از مردان است و این مسئله به دلایل مختلفی مرتبط با آناتومی، فیزیولوژی و عوامل دیگر برمی گردد:

ساختار آناتومیکی

مجرای ادراری زنان کوتاه تر از مردان است و این می تواند موجب ضعف در کنترل ادرار شود. همچنین مثانه و رحم زنان نزدیک به هم قرار دارند و هرگونه تغییر در یکی از این ارگان ها ممکن است بر عملکرد دیگری تأثیر بگذارد.

بارداری و زایمان

دوران بارداری و زایمان می توانند فشار زیادی بر عضلات کف لگن وارد کنند. این عضلات مسئول حمایت از مثانه و کنترل ادرار هستند. زایمان طبیعی می تواند به کشیدگی یا آسیب دیدن این عضلات منجر شود که در نتیجه آن بی اختیاری ادرار رخ می دهد. برای درمان آن باید به بهترین دکتر فوق تخصص زنان و زایمان تهران مراجعه کنید.

یائسگی

در دوران یائسگی سطح هورمون استروژن در بدن زنان کاهش می یابد. این کاهش هورمونی می تواند به تضعیف عضلات کف لگن و مخاط مثانه منجر شود که این امر نیز احتمال بروز بی اختیاری ادرار را افزایش می دهد.

عوامل مرتبط با سن

با افزایش سن عضلات و بافت های حمایتی اطراف مثانه و مجرای ادرار ضعیف تر می شوند که این مسئله در زنان بیشتر مشاهده می شود.

فشار داخل شکمی

عواملی مانند چاقی، سرفه های مزمن و فعالیت های فیزیکی سنگین می توانند فشار داخل شکمی را افزایش داده و به بی اختیاری ادرار منجر شوند. این فشارها می توانند در زنان تأثیر بیشتری داشته باشند.

روش های درمان بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادراری به ناتوانی در کنترل خروج ادرار از مثانه گفته می شود و ممکن است در هر سنی رخ دهد اما بیشتر در افراد مسن دیده می شود. روش های درمان بی اختیاری ادراری شامل موارد زیر است:

تغییرات سبک زندگی

یکی از اولین و مهم ترین اقدامات برای کنترل بی اختیاری ادراری ایجاد تغییرات در سبک زندگی است. کاهش مصرف موادی مانند کافئین و الکل که ممکن است باعث تحریک مثانه و افزایش دفعات ادرار شوند از جمله این تغییرات است. همچنین کاهش وزن می تواند فشار اضافی بر روی مثانه را کاهش دهد و به کنترل بهتر ادرار کمک کند. علاوه بر این تمرینات تقویت عضلات کف لگن مانند تمرینات کگل (Kegel) می توانند عضلات مسئول کنترل مثانه را تقویت کرده و توانایی کنترل ادرار را بهبود بخشند.

داروها

در بسیاری از موارد درمان دارویی می تواند به کنترل بی اختیاری ادراری کمک کند. آنتی کولینرژیک ها داروهایی هستند که با کاهش اسپاسم های عضلات مثانه به کاهش دفعات و شدت نیاز به ادرار کردن کمک می کنند. داروی میرابگرون (Mirabegron) نیز می تواند عضلات مثانه را شل کند و حجم بیشتری از ادرار را در مثانه نگه دارد. همچنین در برخی زنان یائسه استفاده موضعی از استروژن می تواند به بهبود بافت های مثانه و مجرای ادراری کمک کرده و علائم بی اختیاری را کاهش دهد.

درمان های فیزیکی و تخصصی

فیزیوتراپی به عنوان یکی از روش های موثر در درمان بی اختیاری ادراری شناخته می شود. این درمان شامل انجام تمرینات تخصصی تحت نظر یک فیزیوتراپیست برای تقویت عضلات کف لگن است که نقش مهمی در کنترل مثانه دارند. علاوه بر فیزیوتراپی تحریک عصبی از جمله تحریک عصب تیبیال یا تحریک عصبی مقداری می تواند به کنترل بهتر مثانه کمک کند و علائم بی اختیاری را کاهش دهد. این روش ها اغلب برای بیمارانی مناسب هستند که به درمان های دارویی یا جراحی پاسخ نداده اند.

جراحی

در موارد شدیدتر بی اختیاری ادراری در زنان که با روش های غیر جراحی قابل کنترل نیست جراحی به عنوان یک گزینه درمانی مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از متداول ترین روش های جراحی عمل اسلینگ (Sling Surgery) است که در آن یک نوار یا اسلینگ زیر مجرای ادراری قرار داده می شود تا از بی اختیاری جلوگیری کند.

همچنین تزریق موادی مانند کلاژن در نزدیکی مجرای ادراری می تواند به افزایش حمایت از این ناحیه کمک کند. و کنترل خروج ادرار را بهبود بخشد. این روش ها معمولاً برای افرادی توصیه می شود که به سایر درمان ها پاسخ نداده اند.

استفاده از دستگاه های کمکی

در مواردی که کنترل بی اختیاری ادراری در زنان از طریق سایر روش ها دشوار است استفاده از دستگاه های کمکی می تواند یک راه حل موثر باشد. یکی از این دستگاه ها، کاتتر یا سوند است که برای تخلیه مثانه در بیماران با بی اختیاری شدید مورد استفاده قرار می گیرد.

همچنین استفاده از پد های جاذب یا لباس های زیر مخصوص که برای جذب ادرار طراحی شده اند می تواند به افراد کمک کند. تا با راحتی بیشتری زندگی کنند و از نگرانی های ناشی از نشت ادرار جلوگیری کنند. این روش ها به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به بی اختیاری کمک می کنند.باید به کلینیک فوق تخصص زنان در تهرانمراجعه کنید.

مشاوره و پشتیبانی روانی

بی اختیاری ادراری ممکن است تأثیرات روانی و اجتماعی قابل توجهی بر فرد بگذارد از جمله افزایش استرس، اضطراب و کاهش اعتماد به نفس. به همین دلیل مشاوره روانشناسی و دریافت حمایت روانی می تواند به مدیریت این جوانب کمک کند.

مشاوره با یک روانشناس یا مشاور می تواند به فرد کمک کند تا با استرس و اضطراب مرتبط با بی اختیاری بهتر کنار بیاید. همچنین شرکت در گروه های پشتیبانی که افراد با مشکلات مشابه را گرد هم می آورد می تواند فضایی برای به اشتراک گذاشتن تجربیات و دریافت حمایت اجتماعی فراهم کند که این خود می تواند به بهبود وضعیت روانی فرد کمک کند.

علت بی اختیاری ادراری در زنان جوان

بی اختیاری ادرار در زنان جوان می تواند دلایل مختلفی داشته باشد برخی از علل شایع عبارتند از:

عوامل عضلانی و عصبی

ضعف عضلات کف لگن یا آسیب به اعصاب مرتبط با کنترل مثانه می تواند منجر به بی اختیاری شود. این مشکل می تواند ناشی از زایمان طبیعی، فشارهای شدید بدنی یا جراحی های لگنی باشد

عفونت های ادراری

عفونت های دستگاه ادراری می توانند باعث تحریک مثانه و ایجاد احساس نیاز فوری به تخلیه ادرار شوند که گاهی به بی اختیاری منجر می شود.

اضافه وزن و چاقی

اضافه وزن می تواند فشار اضافی به مثانه و عضلات کف لگن وارد کرده و بی اختیاری را تشدید کند.

بیماری های عصبی

برخی از بیماری های عصبی مانند مولتیپل اسکلروزیس (MS) یا دیابت می توانند به اعصاب مثانه آسیب زده و کنترل آن را مختل کنند.

برای درمان بی اختیاری ادرار چه بخوریم

برای مدیریت و بهبود بی اختیاری ادرار تغذیه مناسب می تواند تأثیر بسزایی داشته باشد. برخی از مواد غذایی و نوشیدنی ها می توانند به کاهش علائم کمک کنند:

فیبر

مصرف فیبر کافی به بهبود حرکت روده و کاهش فشار بر مثانه کمک می کند. منابع خوب فیبر شامل سبزیجات، میوه ها، غلات کامل و حبوبات هستند.

آب کافی

نوشیدن آب کافی برای حفظ سلامتی کلی و جلوگیری از تحریک مثانه اهمیت دارد. با این حال باید از نوشیدن زیاد در زمان های کوتاه خودداری کنید.

مواد غذایی غنی از منیزیم

منیزیم به عملکرد عضلات و اعصاب کمک می کند و می تواند در کنترل بی اختیاری ادرار مؤثر باشد. منابع خوب منیزیم شامل سبزیجات سبز برگ، آجیل و دانه ها و غلات کامل هستند.

ویتامین D

برخی تحقیقات نشان می دهد که ویتامین D می تواند به تقویت عضلات کف لگن و بهبود بی اختیاری ادرار کمک کند. منابع خوب ویتامین D شامل ماهی های چرب، تخم مرغ و محصولات غنی شده مانند شیر و غلات صبحانه هستند.

پروبیوتیک ها

مصرف مواد غذایی غنی از پروبیوتیک مانند ماست و کفیر می تواند به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و کاهش علائم بی اختیاری ادرار کمک کند.

بهتر است پیش از هرگونه تغییرات عمده در رژیم غذایی با پزشک خود مشورت کنید تا بهترین راهکار برای شرایط خاص شما ارائه شود.

دکتر فوق تخصص زنان و نازایی در تهران